Amedeo Modigliani

Modigliani to artysta niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju, ze stylem rozpoznawalnym na pierwszy rzut oka. Uznawany za jednego z najciekawszych malarzy XX wieku. Jego dzieła osiągają obecnie zawrotne sumy. W 2015 r. w nowojorskim Christie’s , jego .”Akt leżący” został sprzedany za ponad 170 mln USD chińskiemu miliarderowi i kolekcjonerowi sztuki (Liu Yiqian).

Amedeo Modigliani Nu Couché - Reclining Nude (1917-18) Christie’s

Co jeszcze ciekawsze, obecnie w obiegu znajduje się przynajmniej 1000 sfałszowanych dzieł Modiglianiego, a pierwsze falsyfikaty tworzone były już we wczesnych latach 20-tych XX wieku, a więc zaraz po śmierci artysty. Większość z nich powstała w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Głośna była sprawa zamknięcia włoskiej wystawy dzieł Modiglianiego w Pałacu Dożów w Genui, w lipcu zeszłego roku, która została zidentyfikowana jako zbiór falsyfikatów. Tylko kilka obrazów okazało się oryginałami, a eksperci od lat bezskutecznie walczą z fałszywymi pracami Modiglianiego.
Zakłada się, że istnieje co najmniej 350 oryginalnych obrazów Włocha, ale tak naprawdę dokładna ilość dzieł Modiglianiego jest bardzo trudna do oszacowania, nie tylko ze względu na liczne fałszerstwa, ale również dlatego, że artysta często rozdawał swoje szkice w zamian za posiłki lub drinki w paryskich barach…

Niedocenienie za życia

Za życia jego dzieła nie były doceniane przez publiczność, ani nie znajdowały uznania w oczach krytyków. Prace Modiglianiego nie sprzedawały się dobrze. Życie Amedeo i później jego narzeczonej i muzy Jeanne, dalekie było od idylli. Borykali się z ciągłymi problemami finansowymi.
Pierwszym, który poznał się na jego talencie był doktor Paul Alexandre. Namówił Modiglianiego do wystawienia swoich prac na Salonie Niezależnych w 1907 r, na którym nie wzbudziły wielkiego zainteresowania. Udało mu się też załatwić Modiglianiemu dostęp do zamożnych kręgów, dzięki czemu otrzymał zlecenie na portret baronowej Marguerite de Hasse de Villers, znany po tytułem 'Amazonka’. który zresztą nie został przez nią zaakceptowany i został zakupiony przez Paula Alexandre. Prace Modiglianiego w tym okresie oscylowały pomiędzy ekspresjonizmem, fowizmem i naśladownictwem Toulousa-Loutreca, aby z czasem nabrać pewności siebie.

Amedeo Modigliani L’amazone (1909) modigliani-drawings.com

Fascynacja rzeźbiarstwem

Spotkanie z rumuńskim rzeźbiarzem Constantinem Brancusimem zaowocowało okresem rzeźby w twórczości Modiglianiego, co na pewien okres zdominowało jego twórczość. Modigliani był (obok Picassa i Matisse’a) jednym z trzech artystów swego pokolenia, którym udało się osiągnąć wybitny poziom w trzech dyscyplinach sztuk plastycznych: malarstwie, rysunku i rzeźbie. Niestety jego udokumentowana rzeźbiarska spuścizna to tylko 27 dzieł.
Charakterystyczne dla rzeźb Modiglianiego było wydłużenie proporcji, migdałowe oczy i małe usta.. Zdaniem Kennetha Waynesa, specjalisty od Modiglianiego, jego prace łączą surową siłę kamiennych rzeźb Michała Anioła z zapadającą w pamięć tajemniczą ekspresją totemicznych masek afrykańskich, którymi inspirował się artysta
W 1913 r. nagle zakończył działalność rzeźbiarską. Być może fizyczny wysiłek niezbędny w obróbce kamienia był ponad siły chorego na gruźlicę artysty, może wpływ na to miały na to również finanse, w każdym razie, Modigliani w ostatnich pięciu latach życia poświęcił się malarstwu, przenosząc do niego zapoczątkowany w rzeźbach styl.

Powrót do malarstwa

Być może dlatego zaczyna znowu wykonywać głównie portrety na zamówienie. Przez Maxa Jacoba poznaje w 1914 roku Paula Guillaume, kolekcjonera i marszanda, który interesuje się jego działalnością artystyczną. W tym czasie nadużywał już alkoholu i opium , co z pewnością nie służyło jego wątłemu zdrowiu. W tym samym okresie Amedeo spotkał polskiego poetę Leopolda Zborowskiego, który został jego wiernym przyjacielem, opiekunem i od tego momentu – wyłącznym marszandem.

Wielka miłość – Jeanne Hebuterne

W kwietniu 1917 roku w życiu Modiglianiego następuje przełom, kiedy poznaje dziewiętnastoletnią studentkę Academie Colarossi (jednej z pierwszych szkół artystycznych, która przyjmowała kobiety) – Jeanne Hebuterne. Była ona utalentowaną , dobrze zapowiadającą się młodą malarką, z własnym stylem, w którym widać inspiracje nabistami i art deco. W jej późniejszych pracach można dostrzec, rzecz jasna wpływ Modiglianiego, ale nigdy nie starała się go naśladować. Tak naprawdę, ta obiecująca artystka, z miłości do Modiglianiego poświęciła swój rozwój artystyczny i karierę – nigdy nie urządziła własnej wystawy, nie miała marszanda, który zajmowałby się sprzedażą jej obrazów.
Związała się z nim wbrew swojej rodzinie i zdrowemu rozsądkowi. To była wielka miłość i fascynacja z obydwu stron – Jeanne była muzą Modiglianiego – została uwieczniona na co najmniej dwudziestu obrazach.

Picture and portrait of Jeanne Hebuterne

W 1918 r. Modigliani napisał:

„Żeby pracować potrzebuję żywej istoty, muszę na nią patrzeć. Abstrakcja wyczerpuje i zabija, prowadzi do impasu”.

Kiedy patrzy się na wizerunki Jeanne stworzone przez Modiglianiego, aż trudno uwierzyć, że jej życie z artystą było tak bardzo burzliwe – widać w nich mnóstwo ciepła i miłości. Modigliani na swój sposób kochał Jeanne i ich córeczkę, ale nie zmieniało to faktu, że nie dbał ani o nie, ani o siebie, ponieważ nie był w stanie przestać pić. Jeanne często była zmuszona chodzić po barach w poszukiwaniu swego ukochanego. W pewnym momencie artystę opuścili praktycznie wszyscy – wszyscy oprócz jedynego prawdziwego przyjaciela – Jeanne. Najprawdopodobniej cierpiała ona na depresję, co widać w jej pracach, na jednej z nich z 1920 r. przedstawiła własne samobójstwo.

Jeanne Hebuterne Suicide (1920)

Portrety Modiglianiego, emanujące wewnętrznym spokojem i pełne uroku, tak bardzo kontrastują ze stylem życia, który prowadził. Jego dzieła charakteryzuje delikatna ciemna kreska, którą obrysowywał kontury sylwetki oraz wydłużone kształty na tle spokojnych barwnych płaszczyzn. Głowy osadzone na wygiętych długich szyjach, o oczach pozbawionych źrenic i maleńkich ustach przypominały rzeźbione w kamieniu głowy Modiglianiego. Jego portrety niezaprzeczalnie prezentują wszechstronność Modiglianiego jako artysty – rysownika, malarza i rzeźbiarza.

Końcowe lata

Od 1914 r. stan zdrowia Amedeo, nadwyrężony gruźlicą, jak również alkoholizmem i zażywaniem narkotyków nieustannie się pogarszał. Modigliani zmarł 24 stycznia 1920 r. w wieku zaledwie 36 lat na gruźlicze zapalenie opon mózgowych, osierocając czternastomiesięczną córkę. Jeanne, która była wówczas w ostatnim miesiącu ciąży dołączyła do niego dwa dni później, wychodząc tyłem, przez okno na czwartym piętrze…

Zobacz również – Moi ulubieni malarze – część 1 – Andrzej Wróblewski

Aby zobaczyć zmysłowe i oryginalne obrazy kobiet autorstwa Ania Luk, kliknij w grafikę poniżej: